Nomadyczne Archiwum Sztetla wyruszyło latem 2016 roku w podróż po byłych żydowskich miasteczkach – sztetlach, eksplorując pokłady miejskiej pamięci i przeciwdziałając społecznemu wypieraniu ich historii. Nomadyczne Archiwum Sztetla było mobilną czytelnią, miejscem spotkań i obwoźną wystawą, która zaprezentowała przedwojenne mapy, fotografie architektury i nagrania pozyskane z archiwów Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, Wirtualnego Sztetla oraz Ośrodka „Brama Grodzka = Teatr NN” w Lublinie. Realizacja: Senna Kolektyw (Sebastian Kucharuk, Natalia Romik, Agata Korba, Piotr Jakoweńko) Stowarzyszenie Panorama Kultur , koordynatorka projektu : Monika Tarajko.

Projekt Nomadycznego Archiwum Sztetla, będącego kontynuacją mojego doktoratu na Bartlett School of Architecture UCL, zrodził się jako forma niezgody na panujący porządek w przestrzennym myśleniu o pożydowskiej architekturze dawnych sztetli. Mimo wielu wysiłków lokalnych entuzjastów i organizacji pozarządowych, pamięć architektoniczna niosąca wiedzę o dawnych żydowskich sąsiadach, o ich życiu religijnym i świeckim, jest zjawiskiem zanikającym. A może raczej nigdy nie była w pełni ukształtowana. Ideą projektu jest ukazanie związków między dawną i współczesną urbanistyką, aktywizacja architektonicznej pamięci oraz nawiązanie dialogu z obecnymi mieszkańcami sztetli – tłumaczy swój pomysł Natalia Romik.

Zaprojektowany przez nią pawilon otrzymał formę surrealistycznego domu, w którego lustrzanych elewacjach odbijał się krajobraz dawnych żydowskich miasteczek i ich współcześni mieszkańcy. Wnętrze dla kontrastu wykończono ciemnym drewnem. Ekipa Nomadycznego Archiwum Sztetla pojawiła się w Kocku, Piaskach, Bychawie, Lublinie, Biłgoraju, Tyszowcach, Szczebrzeszynie, Józefowie, Krasnobrodzie, Kraśniku i Wojsławicach. Wszędzie odbywały się spotkania z mieszkańcami, podczas których dzielono się informacjami o architekturze i żydowskiej historii danej miejscowości. Projekt powstał we współpracy Natalii Romik z architektem Sebastianem Kucharukiem, Agatą Korbą i Piotrem Jakoweńko z Kolektywu Senna (koordynacja: Monika Tarajko) i towarzyszył festiwalowi „Sladami I.B. SIngera”.

Film przedstawia działania prowadzone przez Natalię Romik w ramach projektu Nomadyczne Archiwum Sztetla. Film zrealizowano w ramach festiwalu Arteria w Częstochowie